Polarize Düşünce Nedir?
Polarize düşünce, düşüncelerimizde meydana gelen bir çeşit bilişsel bozulmadır. Bireylerin farkına varmadan yaptığı tümevarım hatası olarak tanımlanabilir. Yaşanan olayları, iyi-kötü şeklinde iki uçlu değerlendirmeye sebep olur. Bu düşünce şeklinde siyah ve beyaz vardır, gri yoktur. İki ucun ortasında yer alan durumları görülememesine sebep olur. Bu da gerçeği aşırı basitleştirmeye yol açar.
Bu şekilde düşünen insanlar genellikle “her zaman”, “asla”, “her şey” “hiçbir şey” gibi kelimeleri kullanırlar. Bunu otomatik olarak yaparlar. Kategorizasyonları genellikle olumsuz yöndedir. Başlarına gelen bir olayı “Her zaman böyle oluyor.” “Ben asla iyi bir şey yaşamam zaten.” “Hiçbir şey yoluna girmeyecek.” “Her şey çok kötü.” gibi cümleler kurarak değerlendirebilirler. Başlarına iyi bir şey gelse bile ya da yaptıkları kategorizasyonların dışında bir şey yaşasalar bile bunu göz ardı etme eğiliminde olurlar.
Polarize Düşüncenin Sebebi Nedir?
Polarize düşünceye sahip bireyler, genellikle hayatlarını kontrol altında tutamadıklarını düşünürler. Yaşadıkları, olaylarda olumsuza yönelme eğilimindedirler. Polarize düşünceyi, bir başa çıkma stratejisi olarak kullanırlar. Yaşadıkları olayları değiştirmek için çaba sarf etmezler -zaten değiştiremeyeceklerini düşünürler- genellikle “kötü şans” ya da “kader” gibi dışsal faktörlere atıf yaparlar.
Peki Mükemmeliyetçilik Nedir?
Mükemmeliyetçilik, kişinin kendisi için aşırı yüksek beklentilere sahip olması ve bu beklentiler ile ilgili kendine aşırı eleştirel bir şekilde yaklaşmasıdır. Bir diğer tanımı kusursuzluğu aramadır. Hayatta hiçbir şey kusursuz olamayacağı için, yaptıkları işlerde olumsuz bir durum meydana geldiğinde, kendilerine aşırı yüklenirler.
Genellikle başarısızlıklarına odaklanırlar, başarılarını görmezden gelme eğiliminde olurlar. “Ya hep ya hiç” şeklinde bir bakış açısına sahiptirler. Bir işi tam olarak yapamayacaklarını düşünürlerse o işi hiç yapmazlar, ya da aldıkları işi en iyisini yapmak için geciktirebilir, zamanında teslim edemeyebilirler.
Polarize Düşünce ve Mükemmeliyetçiliğin Ortak Yanları
Polarize düşünce ve mükemmeliyetçilik tanım olarak bakıldığında ortak bir yönü yokmuş gibi duruyor. Fakat ikisinde de ortak olan kritik bir nokta var: “ya hep ya hiç” şeklinde düşünme eğiliminde olmak. Mükemmeliyetçi bireyler de polarize düşünceye sahip bireyler de bir işte ya hep ya hiç şeklinde düşünürler. Her ikisinde de bir durum ya tamamen iyidir ya da tamamen kötü. Örneğin mükemmeliyetçi biri bir iş yaptığında ve onda küçük de olsa bir kusur olduğunda, kendisine aşırı yüklenme eğiliminde olur. Çünkü o işteki küçük kusur bütün işini mahvetmiştir. Aynı durum polarize düşünceye sahip bir bireyin başına geldiğinde düşüneceği şey çok da farklı olmayacaktır. “Ben zaten hiçbir şeyi beceremem ki.” şeklinde düşünebilmesi yüksek bir olasılıktır. Polarize düşünce ve mükemmeliyetçiliğin bir diğer ortak yanı kendine yüklenme ve olumsuza odaklı olmadır. Her iki durumda da bireyler, olumsuzluklardan kendilerine bir pay çıkarırlar ve bu durumun sorumluluğunu tümüyle üstlenebilirler, ya da olumlu olan durumları göz ardı edip olumsuz durumu görme eğiliminde olabilirler.