Stres ve başa çıkma, her gelişim dönemi için olduğu gibi özellikle ergenlik dönemi içinde önemlidir. Çünkü ergenlik; bilişsel, toplumsal, bedensel ve psikolojik açılardan pek çok değişimin ve gelişimin yaşandığı dönemdir. Bu yazımda ergenlik döneminde stres ve başa çıkma üzerine önerilerimizi paylaşmak istedim!
Stres Nedir?
Stres, aşırı düzeyde olursa psikolojik ve fiziksel sağlığı tehdit ederek organizmanın dengesini bozan uyaranlara dönüşebilmektedir. Dozunda ve hedefe yönelik olduğunda kişinin etkinliğini arttırarak performansının yükselmesini sağlayabilir ve bu yönüyle yararlı olabilmektedir. Stres, bireyler üzerinde etki yapan ve onların davranışlarını, başka insanlarla ilişkilerini etkileyen bir durumdur.
Stresin oluşabilmesi için insanın içinde bulunduğu ya da hayatını sürdürdüğü ortam ve çevrede meydana gelen değişimlerin insanı etkilemesi gerekmektedir. Cüceloğlu’na göre stres “Bireyin fizik ve sosyal çevredeki uyumsuz koşullar nedeniyle, bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayrettir.”
Baş edilemeyen stres sonucunda, ruhsal durumumuz bozulabilir. Panik bozukluk,kaygı, öfke kontrollerinde bozukluklar gibi birçok sorun yaşanabilir.
Ergenlik Döneminde Stres ve Nedenleri
Ergenlik, insan hayatındaki en kritik noktalardan biridir. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş olan ergenlik dönemi hassaslaşma dönemidir. Birey diğer dönemlere nazaran daha alıngan ve sinirlidir. Vücudunda ve zihninde oluşan değişikliklere uyum sağlaması zaman alacağından, strese karşı daha dayanıksızdır.
Gelişimsel görevler, aile ve akranlarla ilişkiler, okul ve sınavlardan kaynaklanan sorunlar, önemli birisinin ölümü, sağlık problemleri ve cinsellikle ilgili problemler ergenler için stres verici faktörlerdir.
Belirtileri Nelerdir?
Stresin kendine özgü bazı belirtileri vardır. Bu belirtiler; gerginlik hali, sürekli endişe duyma, aşırı derece alkol ve sigara kullanımı, uykusuzluk, işbirliğine girmede yaşanan zorluklar, yetersizlik duygusu, duygusal dengesizlik vb. olarak tanımlanabilir. Bu belirtiler fiziksel belirtiler, zihinsel belirtiler ve duygusal belirtiler olarak üç kısımda incelenebilirler.
Stres, organizmanın uyum sağlayıcı mekanizmalarını sarsan ve tehlikeye düşüren koşulların ve faktörlerin olması demektir.
Ergenlik Döneminde Stresle Nasıl Başa Çıkılabilir?
En yalın tanımıyla bir kişinin stres yaratan durumlarla uğraşma sürecine “başa çıkma” denir. Stresle başa çıkmak, kişiyi zorlayıcı ve kişinin kaynaklarını tüketici bir etki yaratır.
Uyum sağlamadaki başarısızlık,özellikle ergenlikte sosyal, bilişsel ve psikolojik gelişimi olumsuz yönde etkiler.
Peki ebeveynler stresle baş etme yollarını çocuklarına kazandırmak için ne yapabilirler?
1)SORUN SAPTAMA VE ÇÖZME
Sorun çözmeyi yani ilk adım sorunu tanımlamayı, çözüm için alternatifleri gözden geçirmeyi, yardım alacağı kişi veya şeyleri saptamayı öğretmeliyiz. Kendi çözüm yollarını bulmalarına olanak verin.
2)DÜZENLİ VE KALİTELİ UYKU
Uyku düzeni oluşturmasını sağlamalıyız. Yeterli ve kaliteli uykunun zihinsel, fiziksel ve ruhsal açıdan olumlu bir katkısı bulunmaktadır.
3)SAĞLIKLI BESLENME
Şekerli, gazlı ve fast-food gibi gıdalardan uzak durmasını önermeliyiz. Böylece edineceği sağlıklı beslenme ileriki yaşantısında daha sağlıklı olmasını ve stresle daha kolay başa çıkmasını sağlayacaktır.
4)HOBİ KAZANMASINI SAĞLAMALIYIZ
Hobi edinmesini sağlayabiliriz, yapmaktan zevk aldığı etkinliklere teşvik edebiliriz. Bunun sonucunda kendini daha verimli ve iyi hissetmesini sağlayabiliriz.
5)ONU DİNLEMELİYİZ
İletişim kurarken en önemli faktör göz kontağı kurarak ve tüm dikkatimizi onlara vererek verimli bir iletişim sağlamaya çalışmaktır. Ebeveyn olarak çocuklarımızın duygu ve düşüncelerini ifade etmesini sağlamalıyız.
6)ESKİ BAŞARILARINI HATIRLATMALIYIZ
Olumsuz duygulara odaklanmak yerine, sonuca yönelik cesaretlendirici konuşmalar yapmalıyız. Sınav stresinde olan bir çocuğa eski başarılarını hatırlatarak stresini azaltmalı ve önündeki yeni sınavlar için cesaretlendirmeliyiz.
Siz de bu ve buna benzer bir sorunla karşı karşıya iseniz Etiler Beşiktaş’ta bulunan psikolojik danışmanlık merkezimizdeki uzman psikologlarımızdan destek alabilirsiniz.